Poczułeś się kiedyś zdenerwowany bez przyczyny, ponieważ ludzie wokół byli zaniepokojeni? Kupiłeś coś w wielkim supermarkecie, ponieważ inni też kupowali? Mimowolnie zacząłeś biec, gdy ktoś inny obok ciebie rozpoczął bieg? Jeżeli na jedno z tych pytań odpowiedziałeś „tak”, to oznacza, że uległeś i poddałeś się działaniom psychologii tłumu.

 

Dlaczego tak się dzieje?

 

Przypadkowo zgromadzeni ludzi tworzą tłum. Na pewno należy zaznaczyć, że przejście ulicą w tym samym kierunku, co kilkadziesiąt innych osób nie stanowi już o tym, że można nazwać je tłumem. Musi zostać spełniony podstawowy warunek, jakim jest posiadanie i współtworzenie duszy tłumu.

 

 

Dusza tłumu

 

Mówi się potocznie, że człowiek jest istotą stadną. Jednak w momencie przebywania w tłumie widzimy to bardzo wyraźnie, ponieważ wtedy każda jednostka, która tworzy tłum zaczyna tracić swoje cechy indywidualne i przyjmować zachowania pozostałych towarzyszy. Jest to możliwe dzięki tak zwanej duszy tłumu, którą posiada każdy z nas. To ona staje się napędem do podążania za zbiorowością i często postępowania w sposób inny niż nakazywałaby to subiektywna ocena. Żyjąc w dużej grupie społecznej kierujemy się instynktem i odruchami samozachowawczymi, które odpowiadają za reagowanie w chwili zagrożenia. Niestety, tłum zwalnia nas z racjonalnego myślenia, a pobudza do impulsywności i irracjonalnych zachowań.

 

Niezwyciężona potęga tłumu

 

Tłum jest bezimienny, w tym tkwi jego siła i słabość jednocześnie. Z jednej strony czuje się niezwyciężony z powodu swojej liczebności, a z drugiej strony posiada siłę, która stanowi sumę możliwości każdego z członków tłumu. Dlatego tłum jest zdolny do czynów, na które nie zdecydowałby się człowiek pozostawiony sama sobie. Mówimy tutaj o działaniach odważnych, pozytywnych, ale także o aktach zbrodniczych. Niestety, u każdej jednostki jako cząstki tłumu następuje regres, o kilka stopni spada jej poziom rozwoju kulturowego, nawet jest zdolna do działania niezgodnego z jej własnym interesem. Człowiek przybiera postać pierwotną i jej cechy, może zdobyć się na gwałtowność, spontaniczność, ale i odwagę.

 

 

Panika jako zachowanie tłumu

 

Panika to jedno z najbardziej szablonowych zjawisk, które wiąże się z psychologią tłumu. Jest to rozprzestrzenianie się poczucia niepokoju i strachu na każdą jednostkę, która tworzy tłum, a jej początek wywodzi się od jednego człowieka. Dlaczego tak szybko przekazujemy sobie negatywne emocje?

 

Odpowiedzi należy szukać w początkach istnienia gatunku ludzkiego. Gdzie człowiek był narażony na różnego rodzaju zagrożenia, a stworzenie grupy zapewniało mu poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa. Podczas gdy jeden z członków grupy wyczuwał wroga to dzielił się tym szybko z pozostałymi, aby ich ostrzec, ale także, aby oni również doświadczyli poczucia niebezpieczeństwa. Dzięki odczuwanemu niepokojowi byli gotowi i zmobilizowani do obrony. Wynika z tego, że panika to nic innego, jak mobilizacja ciała do walki lub ucieczki i obrony siebie.

 

 

Bądź świadomy, że jesteś częścią tłumu

 

Upodobnianie się zachowania jednostki do grupy społecznej zauważalne jest nie tylko w przypadku ucieczki i zachowań tłumów np. na koncercie rockowym. Te same reakcje zobaczyć można również na przykład przy inwestycjach giełdowych. Gdy duża liczba osób zakupuje akcje danej spółki, dla kolejnych inwestorów jest to wskazówka, aby także zastanowić się nad tą firmą i zainwestować w nią.

 

Z analogiczną sytuacją mamy do czynienia na scenie politycznej. Gdy notowania i popularność jednej partii rosną, coraz więcej osób przyłącza się do „tłumu zwycięzców” i opuszcza inne ugrupowania. Prawdopodobnie osoby te mogą nie zdawać sobie sprawy ze swoich faktycznych preferencji politycznych czy przekonań, chcą jednak w jak najmniejszym stopniu wyróżniać się ze środowiska i poczuć się tymi „lepszymi”.

 

Przy omawianiu psychologii tłumu nie powinno się pominąć jej znaczenia przy robieniu zakupów – gdy inni korzystają z promocji w supermarkecie, jest duża szansa, że i my sięgniemy po ten sam produkt, nawet gdy go nie potrzebujemy. „Magia” obniżek sprawi, że wrócimy do domu z zakupami, które nie chcieliśmy zrobić, a zapytani, dlaczego to kupiliśmy, z pewnością odpowiemy: Bo wszyscy kupowali! Warto zastanowić się nad tym zwłaszcza w okresie przedświątecznym i pomyśleć czy nasze święta będą mniej udane bez karpia z supermarketu, po który ustawia się długa kolejka.

 

 

Jeśli wejdziesz między wrony, musisz krakać jak i one

 

Znane porzekadło mówi, że musisz krakać, jak jesteś między wronami. Bez wątpienia, to roztropne i często korzystne posunięcie. Jednak zdarza się, że więcej można stracić niż zyskać biorąc udział w takim wspólnym krakaniu. Dlatego zanim dołączysz do tłumu, zastanów się czy warto do tego tłumu dołączyć, jakich zachowań w tym tłumie możesz się spodziewać i jakie mogą być tego skutki dla ciebie. Kluczowe jest tutaj sformułowanie „zanim dołączysz”. Bo jak już dołączysz, to jest niemalże pewne, że na wszystkie bodźce zareagujesz tak samo, jak cały tłum.

 

Autor: Kaja Koziara