Dlaczego wybrałam ten język?

Językiem szwedzkim zainteresowałam się w liceum, gdy zaczęłam zagłębiać się w solową twórczość członków duetu Roxette, która tworzona była przeważnie właśnie po szwedzku. Bardzo spodobało mi się brzmienie tego języka, jego charakterystyczna „śpiewność”. Zamarzyłam więc, żeby zacząć się go uczyć, rozszyfrować wreszcie o co chodzi w piosenkach, które w tym języku poznałam. Dotychczas długo musiały wystarczyć mi tłumaczenia znalezione w Internecie. Zwyczajnie nie wierzyłam, że uda mi się zacząć naukę języka, że będę miała odpowiednie materiały i wystarczająco dużo samozaparcia. Kiedyś już nawet kupiłam książkę do nauki tego języka, ale znowu ochota odeszła i książka wylądowała w kącie. Gdy jednak wybuchła pandemia – wtedy już na dobre zaczęłam się uczyć.

Los szczęścia

Moja przyjaciółka już jakiś czas wcześniej opowiadała mi o pewniej szkole językowej i ich systemie nauczania. Bardzo mi się ten system spodobał, ale nie miałam pieniędzy by wykupić kurs. Na początku pandemii szkoła ta ogłosiła konkurs, w którym trzeba było odpowiedzieć na pytanie jak nauka wybranego języka pomogłaby mi w poradzeniu sobie z pandemiczną rzeczywistością. Odpowiedziałam więc na pytanie, niezbyt oczywiście wierząc, że uda mi się wygrać. Los jednak się do mnie uśmiechnął i wygrałam kurs podstaw szwedzkiego właśnie. Obecnie jestem na kursie średnio zaawansowanym tego języka, również prowadzonym przez tą szkołę.

Język szwedzki – co to za język?

 

Język szwedzki jest językiem z grupy skandynawskiej języków germańskich. Jest językiem urzędowym w Szwecji i Finlandii (obok oczywiście języka fińskiego). Użytkownicy języków norweskiego i w mniejszym stopniu duńskiego mogą zrozumieć język szwedzki. Standardowy język szwedzki, tzw. „rikssvenska” (szwedzki państwowy) oparty jest na dialektach regionu sztokholmskiego. Prócz tego są dialekty m.in. Skanii (Skåne) czy Halland (region ze stolicą w Halmstad). Z bardziej znanych odmian języka można wyróżnić też fińską i estońską odmianę języka szwedzkiego, która zaczęła zanikać, gdy po zajęciu Estonii przez Armię Czerwoną większość Estońskich Szwedów wyjechała do Szwecji, przez okres trwania wojny będącej państwem neutralnym. Wracając na moment do dialektu Skanii, jest on twardszy, bardziej gardłowy niż rikssvenska i inne dialekty. Wszystko dlatego, że region ten najpierw przez setki lat należał do Danii a gdy trafił do Szwecji – nie pozbył się z języka mówionego wpływów języka duńskiego.

W szwedzkim są dźwięki charakterystyczne tylko dla tego języka jak „å” – wymawiane długo, z językiem cofniętym do tyłu, przypominające nasze „o” czy „ö” – dźwięk pomiędzy polskim „u” a „i”. Jest też dużo jedno i dwuliterowych wyrazów. Oto kilka ich przykładów:

en ö – wyspa

få – móc (mieć pozwolenie na coś; inne słowo szwedzkie znaczące „móc” to „kan”, którego używamy w znaczeniu „mogę, potrafię coś zrobić, podobnie jak angielskie „can”, które jest używane w obu znaczeniach)

bo – mieszkać

nå – osiągnąć

te – herbata

om – jeśli

så – to (w konstrukcjach „jeśli X to Y”)

Jest też sporo słów, które inaczej zaakcentowane znaczą zupełnie co innego. Oto kilka przykładów:

glas – szkło

glass – lody, lód

du – ty

dö – umrzeć

ja – tak

jå – tak (trochę bardziej lekceważące naszego rozmówcę, używane gdy chcemy się go pozbyć).

Z dwoma ostatnimi przykładami trzeba naprawdę mocno uważać, żebyśmy przypadkiem nie popełnili gafy. Dlatego, gdy mówimy np o tym, że odszedł ktoś nam bliski możemy użyć form „avlida” lub „gick bort”, np. „Min papa gick bort i slutet av november” czyli „Mój tato odszedł pod koniec listopada”. Przez ten właśnie akcent, a dokładniej dwa: prosty (inaczej akutowy) i grawisowy powstaje wspomniana już wcześniej „śpiewność” języka szwedzkiego. Grawisowy akcent najczęściej powstaje tak, że głos najpierw opada na sylabie, którą akcentujemy, po czym na kolejnej wznosi się podczas gdy akcent akutowy jest podobny do języka angielskiego, gdzie mocniej akcentujemy pierwszą sylabę i to ją wymawiamy dłużej.

Podobieństwa i ciekawostki językowe

Najwięcej podobieństw a co za tym idzie zapożyczeń w szwedzkim jest z języków francuskiego, niemieckiego i angielskiego właśnie. Są też zapożyczenia z francuskiego, łaciny i greki, ale tych jest zdecydowanie mniej, szczególnie właśnie z francuskiego. Oto tabelka, w której przedstawię przykłady podobieństw między szwedzkim i innymi językami germańskimi.

Język szwedzki	Język angielski	Język niemiecki	Znaczenie polskie
en klocka	clock	–	zegar
lungna ner (dig)	calm down	–	uspokój się
ett hus	house	haus	dom (budynek)
hemma	home	–	dom (miejsce rodzinne)
en plats	place	platz	miejsce
en dag	day	tag	dzień
en månad	month	monat	miesiąc
ett år	year	jahr	rok
kan	can	kann	móc, potrafić

W języku polskim też funkcjonują zapożyczenia ze szwedzkiego, jak choćby „szkier” (szw. „skär”) czy „skansen”, które to słowo używane jest międzynarodowo. Jeśli natomiast chodzi o szwedzkie imiona, niektóre z nich są używane tylko w krajach skandynawskich, lub tylko w samej Szwecji ale są i takie, które w rożnych formach używane są na całym świecie. Niektóre z nich mają nawet konkretne znaczenia, co pokażę w tej tabelce.

Imię szwedzkie, lub używane w Szwecji, pochodzące z innego kraju skandynawskiego	Odpowiednik angielski	Odpowiednik niemiecki	Odpowiednik polski	Znaczenie
Karin	–	Karin	Karina	–
Björn	–	–	–	niedźwiedź
Magnus	–	–	–	–
Åsa	–	–	–	–
Mårten/Martin	Martin	Martin	Marcin	–
Marie	Marie/Mary	Marie	Maria	–
Agnetha	–	–	–	–
Måns	–	–	–	–
Kurt	Curt	Kurt	–	–
Gunilla	–	–	–	–

Mama nadzieję. że swoim artykułem choć odrobinę zainteresowałam was językiem szwedzkim i Skandynawią ogółem. A czy Wy też lubicie uczyć się języków obcych?

Autorka: Katarzyna Korona, uczestniczka pracowni Krawieckiej i Prac Ręcznych